Konsekwencje ucieczki przed długami za granicę
• Data: 2023-04-26 Autor: Marek Gola
Moja siostra zaciągnęła kredyty w bankach, straciła pracę i musiała wyjechać za granicę. Ma problem ze spłatą rat, bo jest tego bardzo dużo. Co jej grozi, jeśli wyprowadzi się za granicę, nie wróci do Polski i nie będzie spłacać kredytów? Dodam, że nie ma osobistego majątku (mieszkania, samochodu itp.). Co jej grozi, jeśli zobowiązania były brane w tym samym czasie (zapytania kredytowe w jednym dniu, żeby uzyskać jak największą kwotę)? Czy można unieważnić umowy kredytowe, jeśli siostra leczyła się psychiatrycznie z powodu depresji, brała leki, była prześladowana psychicznie przez partnera, nie wiedziała, co robi i nie myślała o konsekwencjach, miała też próbę samobójczą i była w szpitalu?
Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu cywilnego zwanego dalej K.c. oraz przepisy Kodeksu karnego zwanego dalej K.k.
Konsekwencje cywilne i karne
Zachowanie Pani siostry może rodzić dwie konsekwencje: cywilną, która będzie wiązała się z tym, że wierzyciele będą występowali do sądu z powództwem o zapłatę, orzeczenia będą wydawane, a komornicy będą próbowali prowadzić egzekucję przeciwko siostrze. Druga to karna, o ile by się okazało, że siostra, będąc niewypłacalną i względnie mając złe zamiary, świadomie zaciągała zobowiązania w bankach, wiedząc, że ich nie spłaci.
Z uwagi na powyższe w orbicie zainteresowania pozostaje przepis art. 297 § 1 K.k., zgodnie z którym: „kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 kwietnia 1999 r., sygn. akt Aka 48/99 „do przypisania oszustwa konieczne jest ustalenie, że występując o udzielenie pożyczki, kredytu lub innego płatnego świadczenia, sprawca działał z zamiarem jego niezwrócenia lub niespłacenia. Należy dodać, że sam fakt zadłużenia nie może decydować o zamiarze wyłudzenia, a dopiero powiązanie różnych okoliczności związanych z zawieranymi umowami kredytowymi lub innymi transakcjami może pozwolić na wyprowadzenie wniosków o zamiarze oskarżonego”.
Unieważnienie umów kredytowych
Unieważnienie umów kredytowych będzie bardzo trudne, choć nie jest niemożliwe. Niemniej na pewno okoliczność ta będzie miała przełożenie na ewentualną odpowiedzialność karną i de facto może z siostry tę odpowiedzialność ściągnąć. Zachodzi jednak pytanie, jaki był stan psychiczny siostry na moment zaciągania zobowiązań?
Jak podkreśla się w literaturze przedmiotu „»stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli« nie może być pojmowany w znaczeniu całkowitego braku świadomości. Całkowity brak świadomości, jeżeli wystąpi, charakteryzuje się zupełną niemożnością działania, a zatem problem oświadczenia czegokolwiek w ogóle nie może wchodzić w rachubę. »Stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli« nie może być rozumiany dosłownie, wobec czego nie musi oznaczać całkowitego zniesienia świadomości i ustania czynności mózgu. Wystarczy istnienie takiego stanu, który oznacza brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania” (wyr. SN z dnia 7 lutego 2006 r., sygn. akt IV CSK 7/05; por. też wyr.SN z dnia 27 lipca 2010 r., sygn. akt II CSK 147/10; tak samo w uzasadnieniu postanowienia z dnia 30 kwietnia 1976 r., sygn. akt III CRN 25/76).
Jak Pani widzi, możliwości jest sporo, ale w mojej ocenie, najbardziej prawdopodobna jest odpowiedzialność cywilna. Karna występuje niezwykle rzadko, ale na pewno linią obrony w sprawie Pani siostry winien być jej stan zdrowia psychicznego.
Przykłady
Anna wyjechała do Holandii, zostawiając w Polsce niespłacone kredyty konsumpcyjne. Początkowo myślała, że skoro nie posiada majątku, to nic jej nie grozi. Po roku otrzymała jednak pismo od komornika, który wszczął egzekucję z wynagrodzenia, bo polski bank przekazał jej sprawę do windykacji międzynarodowej.
Marek, który zadłużył się w kilku bankach jednego dnia, przeprowadził się do Niemiec, licząc na świeży start. Niestety, gdy zaczął budować tam życie i starać się o kredyt mieszkaniowy, natknął się na problem — polskie zadłużenie zostało zgłoszone do europejskich rejestrów, co przekreśliło jego zdolność kredytową również za granicą.
Karolina, po traumatycznych przeżyciach i leczeniu psychiatrycznym, próbowała w sądzie wykazać, że w momencie zaciągania kredytów nie była w stanie świadomie podejmować decyzji. Choć unieważnienie umów okazało się bardzo trudne, stan zdrowia psychicznego pomógł jej przynajmniej uniknąć zarzutów karnych o wyłudzenie.
Podsumowanie
Ucieczka za granicę nie rozwiązuje problemu długów. Wierzyciele nadal mogą dochodzić swoich roszczeń, a sprawa może trafić do komornika lub do międzynarodowej windykacji. Choć odpowiedzialność karna w takich sytuacjach jest rzadsza, przy dużych kwotach i podejrzeniu świadomego działania nie można jej całkowicie wykluczyć. Stan zdrowia psychicznego siostry może mieć istotne znaczenie w sprawie, zwłaszcza przy próbie obrony przed zarzutami karnymi czy ewentualnym dochodzeniu unieważnienia umów kredytowych. Warto jednak pamiętać, że unikanie odpowiedzialności to tylko tymczasowe rozwiązanie, a sprawa prędzej czy później wróci.
Oferta porad prawnych
Jeśli znajdujesz się w podobnej sytuacji lub potrzebujesz indywidualnej porady, możesz skorzystać z konsultacji prawnych online. Doświadczeni prawnicy pomogą ocenić Twoje możliwości, wyjaśnią konsekwencje prawne i wskażą najlepsze rozwiązania w sprawach związanych z zadłużeniem, windykacją czy ewentualnym postępowaniem karnym. Wystarczy krótki opis sytuacji, aby uzyskać konkretną i praktyczną pomoc bez wychodzenia z domu.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 kwietnia 1999 r., sygn. akt Aka 48/99
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2006 r., sygn. akt IV CSK 7/05
4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1976 r., sygn. akt III CRN 25/76
5. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2010 r., sygn. akt II CSK 147/10
8. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2006 r., sygn. akt IV CSK 7/05
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
prawnicy z dużym doświadczeniem.
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Egzekucja długu po zmarłym ojcu, czy to zgodne z prawem?
» Zastaw skarbowy na samochodzie, ile czasu masz na spłatę długu?
» Egzekucja starych mandatów za brak biletu, jak się bronić i odzyskać pieniądze?
» Naliczona opłata za brak licznika, co zrobić, gdy spółdzielnia żąda pieniędzy?
» Jak odzyskać zaliczkę od kancelarii prawnej?
