Jak odzyskać nadpłacone wynagrodzenie nauczyciela?

Zwolnienie nauczyciela, który dostał wyrok za umyślne przestępstwo

Tylko tytułem wstępu wskażę, że zgodnie z treścią art. 26 ustawy Karta Nauczyciela stosunek pracy nauczyciela wygasa z mocy prawa, m.in. w sytuacji skazania za umyślne popełnienie przestępstwa. Czyn w postaci jazdy w stanie po spożyciu alkoholu jest zawsze przestępstwem umyślnym. Wygaśnięcie stosunku pracy stwierdza dyrektor szkoły. Nie trzeba zatem w takiej sytuacji wypowiadać umowy o pracę, bo ona wygasa z mocy prawa. Należy tylko potwierdzić wygaśnięcie z dniem popełnienia tego czynu zabronionego.

Zobacz też: Ile czasu ma komornik na zwrot nadpłaty

Prawo do wynagrodzenia za cały miesiąc

Mimo tej sytuacji nie powstaje prawo do żądania zwrotu nadpłaty wynagrodzenia od tegoż nauczyciela. Nauczyciele należą bowiem do kategorii pracowników otrzymujących wynagrodzenie z góry (inaczej niż w Kodeksie pracy dla innych pracowników). To zaś powoduje, że nauczyciele mają zagwarantowane w ustawie prawo do pełnego wynagrodzenia za cały miesiąc, nawet w przypadku gdy ich stosunek pracy ustaje (niezależnie od przyczyny) w trakcie miesiąca. Zasada ma także zastosowanie do praw majątkowych należnych małżonkowi i innym członkom rodziny, posiadającym prawo do renty rodzinnej.

Brak obowiązku zwrotu nadpłaty wynagrodzenia

W związku z tym, jeśli do chwili powzięcia przez dyrekcję informacji o popełnieniu przez pracownika–nauczyciela czynu zabronionego doszło już do wypłaty wynagrodzenia, to tenże pracownik–nauczyciel nie ma obowiązku zwrotu kwoty już wypłaconej. Stosunek pracy nauczyciela trwał nowiem w dniu wypłaty wynagrodzenia za cały miesiąc z góry, z nieprzewidzianych przyczyn uległ zaś wygaśnięciu.

W Państwa sytuacji niesłuszna jest w mojej ocenie interpretacja wymagająca zwrotu części wynagrodzenia. Co prawda przepisy Karty Nauczyciela nie przewidują, że szkoła powinna wypłacać wynagrodzenie w całości, bez względu na to, czy nauczyciel przepracował cały miesiąc, czy tylko część ze względu na ustanie stosunku pracy, ale w art. 40 termin określa się termin wygaśnięcia prawa do wynagrodzenia. Zgodnie zaś z wyrokiem SN z 8 grudnia 1994 r., sygn. akt I PZP 49/94, „pracownik otrzymujący wypłatę wynagrodzenia z góry powinien brać pod uwagę obowiązek zwrotu w każdej sytuacji niewykonywania pracy, chyba że za określony czas z mocy przepisu szczególnego zachowuje do niego prawo”. Art. 40 jest takim przepisem szczególnym stanowiącym m.in. o wygaśnięciu, a właśnie wygaśnięcie miało miejsce w Państwa przypadku. Ta interpretacja zobowiązująca do zwrotu dotyczy sytuacji, gdy np. pracownik jest chory przez część miesiąca lub gdy z góry pracodawca wie, że umowa kończy się pracownikowi w połowie miesiąca, a omyłkowo wypłacono mu wynagrodzenie za cały miesiąc.

Dominujące stanowisko wskazuje, że skoro w dniu wypłaty wynagrodzenia prawo to istniało, to nie można żądać zwrotu. W Komentarzu do ustawy Karta Nauczyciela z 2021 r., wyd. 2, K. Lisowski wskazuje:

„Zgodnie z treścią art. 40 K.N. prawo do wynagrodzenia gaśnie z ostatnim dniem miesiąca kalendarzowego, w którym nastąpiło wygaśnięcie lub rozwiązanie stosunku pracy. Oznacza to, że wynagrodzenie wypłacone nauczycielowi z góry, na podstawie art. 39 ust. 3 zd. 1 K.N., nie ulega zwrotowi jako świadczenie nienależne w związku z niewypracowaniem pełnego miesiąca pracy w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Zatem uznać należy, że art. 40 K.N. stanowi lex specialis wobec regulacji zawartej w treści art. 80 KP i wynikającej z niej zasady, że wynagrodzenie należy się za pracę wykonaną.

Sytuacja wskazana w treści art. 40 K.N. wynika ze zdarzeń formalnoprawnych, z którymi prawo wiąże skutek w postaci zakończenia stosunku pracy, bądź to w formie jego rozwiązania, bądź to w formie jego wygaśnięcia. Są to sytuacje określone w pragmatyce nauczycielskiej i KP w zależności od podstawy zatrudnienia nauczyciela (stosunek na podstawie mianowania lub umowa o pracę).

W związku z tym rozwiązanie nauczycielskiego stosunku pracy w trakcie miesiąca, niezależnie od podstawy prawnej zakończenia stosunku pracy, nie wiąże się z koniecznością zwrotu przez nauczyciela wynagrodzenia wypłaconego z dołu na początku miesiąca, ponieważ prawo do wynagrodzenia obejmuje cały miesiąc kalendarzowy”.

Zatem w omawianej sprawie nie ma roszczenia do nauczyciela o zwrot wynagrodzenia. Jego stosunek pracy wygasł na podstawie art. 26 w trakcie miesiąca, ale w dniu dokonywania wypłaty miał on do niego prawo, zatem nie powstało roszczenie o zwrot. Art. 40 pełni bowiem funkcję gwarancyjną względem nauczyciela, którego stosunek pracy wygasł (bądź uległ rozwiązaniu) w trakcie miesiąca kalendarzowego i tym samym tworzy swoistą fikcję prawną, zgodnie z którą pomimo ustania stosunku pracy w trakcie miesiąca kalendarzowego prawo nauczyciela do wynagrodzenia trwa nadal, aż do końca miesiąca. Dzięki temu nauczyciel nie jest zobowiązany do zwrotu pracodawcy jakiejkolwiek części swojego wynagrodzenia, a pracodawca nie może tego od niego żądać. Bez znaczenia jest również, w którym dniu takiego miesiąca stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu – może być to zarówno drugi dzień miesiąca, jak i przedostatni dzień miesiąca.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.