Wszczęcie egzekucji a doręczenie zawiadomienia
• Data: 2022-10-28 Autor: Marcin Sądej
W 2003 r. ZUS wystawił tytuły egzekucyjne i wszczął egzekucję. Została ona umorzona jako bezskuteczna dwa lata później. W 2011 r. wystawiono nowe tytuły i egzekucja trwa do dzisiaj. Czy podczas wszczęcia obu egzekucji ZUS miał obowiązek doręczyć skutecznie zawiadomienie? Czy konieczne było awizo? Czy w 2011 r. prawidłowo wystawiono nowe tytuły wykonawcze? Czy zobowiązania mogą być przedawnione?
Wszczęcie postępowania egzekucyjnego
Zgodnie z art. 26 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji „postępowanie egzekucyjne wszczyna się na wniosek wierzyciela o wszczęcie egzekucji administracyjnej i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru. Wierzyciel będący jednocześnie organem egzekucyjnym wszczyna postępowanie egzekucyjne z urzędu poprzez nadanie tytułowi wykonawczemu przez siebie wystawionemu klauzuli o skierowaniu tego tytułu do egzekucji administracyjnej”.
W myśl natomiast art. 26 § 5 ustawy (w brzmieniu obowiązującym w latach 2001–2011) „wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą:
1) doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub
2) doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego”.
W poprzednim reżimie prawnym należało kierować się treścią art. 18 ustawy, który wskazywał, że „jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego”.
Zobacz też: Zawiadomienie o wszczęciu egzekucji
Doręczenie zastępcze
Jak możemy przeczytać w wyroku WSA w Warszawie z dnia 06.12.2017 r., sygn. akt V SA/Wa 974/17:
„Zobowiązanie organu do doręczenia tytułu wykonawczego bezpośrednio zobowiązanemu, nie wyklucza zastosowania konstrukcji doręczenia zastępczego. Przepis art. 26 § 5 pkt 1 u.p.e.a. dla skuteczności wszczęcia egzekucji administracyjnej wymaga doręczenia odpisu tytułu wykonawczego zobowiązanemu. Ustawodawca jednak w żaden sposób nie określił sposobu doręczenia, co oznacza, że zgodnie z art. 18 u.p.e.a., do doręczeń tych stosuje się przepisy art. 39–49 k.p.a.”
W myśl wspomnianego art. 39 organ administracji publicznej doręcza pisma za pokwitowaniem przez operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz. U., poz. 1529), przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy.
Natomiast zgodnie z art. 44 „w razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 42 i 43:
1) operator pocztowy w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej - w przypadku doręczania pisma przez operatora pocztowego;
2) pismo składa się na okres czternastu dni w urzędzie właściwej gminy (miasta) – w przypadku doręczania pisma przez pracownika urzędu gminy (miasta) lub upoważnioną osobę lub organ”.
Awizo i uznanie doręczenia za skuteczne
Zawiadomienie o pozostawieniu pisma wraz z informacją o możliwości jego odbioru w terminie siedmiu dni, licząc od dnia pozostawienia zawiadomienia, umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata.
W przypadku niepodjęcia przesyłki w terminie pozostawia się powtórne zawiadomienie o możliwości odbioru przesyłki w terminie nie dłuższym niż czternaście dni od daty pierwszego zawiadomienia.
Doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, a pismo pozostawia się w aktach sprawy.
Jak zatem widać wszczęcie egzekucji następuje poprzez doręczenie odpisu tytułu wykonawczego. Takie doręczenie odbywa się poprzez reżim pocztowy tj. poprzez przesłanie awizowanej przesyłki.
Warto także dodać, że w przypadku niedoręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego wszczęcie egzekucji jest niedopuszczalne. Skutecznego doręczenia zobowiązanemu tytułu wykonawczego nie można domniemywać o czym wspomina wyrok WSA w Opolu z dnia 17 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Op 3/11.
Ponowna egzekucja długów
Następnie przejdźmy do kwestii dopuszczalności ponownego wszczęcia egzekucji. W tym zakresie siegnijmy do treści art. 61 ustawy PEA, gdzie czytamy, że w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego z przyczyny określonej w art. 59 § 2 wszczęcie ponownej egzekucji może nastąpić wówczas, gdy zostanie ujawniony majątek lub źródła dochodu zobowiązanego przewyższające kwotę wydatków egzekucyjnych.
W wyroku WSA w Gliwicach z dnia 20.04.2021 r., sygn. akt I SA/Gl 189/21:
„Wszczęcie ponownej egzekucji może nastąpić w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego z przyczyny określonej w art. 59 § 2 u.p.e.a. (czyli w przypadku stwierdzenia, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne), jeżeli zostanie ujawniony majątek lub źródła dochodu zobowiązanego przewyższające kwotę wydatków egzekucyjnych. Oba warunki zatem muszą być spełnione łącznie. Termin »ponowna egzekucja« oznacza, że postępowanie toczy się od stadium początkowego, wysłania upomnienia, doręczenia organowi tytułu wykonawczego wraz z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego itd.”
W wyroku WSA w Warszawie z dnia 23.04.2020 r., sygn. akt III SA/Wa 2783/19:
„Przepis art. 61 u.p.e.a. nie uzależnia wszczęcia ponownej egzekucji od ujawnienia nowego majątku i źródeł dochodu, a jedynie od ujawnienia majątku lub źródła dochodu zobowiązanego przewyższających kwotę wydatków egzekucyjnych, co dopiero uprawnia do wszczęcia ponownej egzekucji. Nawet w przypadku ujawnienia przeoczonego wcześniej mienia zobowiązanego po wcześniejszym umorzeniu postępowania egzekucyjnego na tej podstawie, skierowanie do niego egzekucji jest dopuszczalne na podstawie art. 61 u.p.e.a. poprzez wszczęcie nowej egzekucji”.
W wyroku NSA z dnia 07.10.2014 r., sygn. akt II FSK 2290/12:
„W przypadku ujawnienia przeoczonego wcześniej mienia zobowiązanego po wcześniejszym umorzeniu postępowania egzekucyjnego na tej podstawie skierowanie do niego egzekucji jest dopuszczalne na podstawie art. 61 u.p.e.a. poprzez wszczęcie nowej egzekucji Tym samym wznowienie postępowania jest niedopuszczalne”.
Przedawnienie składek na ZUS
W kontekście natomiast przedawnienia zobowiązania wobec ZUS-u należy wskazać na treść art. 24 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z tym przepisem należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat (od 1 stycznia 2012 roku 5 lat), licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5–6.
W myśl natomiast art. 24 ust. 5b ww. ustawy bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.
Odpowiadając zatem na postawione pytania:
- Tak, organ miał obowiązek doręczyć odpis tytułu wykonawczego, gdyż jest to czynność inicjująca egzekucje administracyjną na podstawie art. 26 § 5 ustawy PEA.
- Organ postąpił prawidłowo. W przypadku wznowienia egzekucji należało wystawić nowy tytuł wykonawczy.
- W poprzednim stanie prawnym okres przedawnienia wynosił 10 lat. W konsekwencji zobowiązanie z 2003 uległoby przedawnieniu w 2013. Jednakże w 2011 ponownie wszczęto egzekucje która zawiesiła bieg terminu przedawnienia. Jak wskazano w opisie, egzekucja toczy się po dziś dzień i nie została zakończona. Zatem okres przedawnienia cały czas jest zawieszony (aż do czasu zakończenia postępowania egzekucyjnego).
Przykłady
Marek prowadził działalność gospodarczą w latach 2000–2002. W 2003 r. ZUS wystawił tytuł wykonawczy z tytułu nieopłaconych składek i wszczął egzekucję. Marek jednak nigdy nie otrzymał zawiadomienia — mieszkał wtedy u rodziny za granicą. Dopiero po latach, przy wnioskowaniu o kredyt, dowiedział się o wpisie w rejestrze długów. Jak się okazało, pismo zostało dwukrotnie awizowane i uznane za doręczone. Egzekucja została jednak wcześniej umorzona z powodu bezskuteczności.
Anna zmieniła miejsce zamieszkania, ale nie zaktualizowała adresu w ZUS. W 2011 r. organ wystawił nowy tytuł wykonawczy i wysłał zawiadomienie na stary adres. Ponieważ nikt nie odebrał pisma, zostało ono awizowane i uznane za doręczone. Anna dowiedziała się o egzekucji dopiero z zajęcia konta. Mimo że twierdziła, że zawiadomienie było nieskuteczne, sąd uznał doręczenie zastępcze za zgodne z przepisami.
Tomasz prowadził niewielką firmę budowlaną. W 2005 r. ZUS wszczął egzekucję z tytułu zaległych składek, ale postępowanie umorzono z powodu braku majątku. W 2014 r., gdy Tomasz zaczął legalnie pracować za granicą i jego dochody zostały wykazane w systemie, ZUS ponownie wszczął egzekucję. Tym razem skutecznie doręczono mu zawiadomienie za pośrednictwem poczty z awizem. Egzekucja toczy się nadal, a termin przedawnienia został zawieszony.
Podsumowanie
Praktyka doręczania zawiadomień o wszczęciu egzekucji przez ZUS ma kluczowe znaczenie dla skuteczności postępowania i możliwości obrony dłużnika. Choć przepisy dopuszczają doręczenie zastępcze, to jego skuteczność zależy od dochowania odpowiedniej procedury, w tym awizowania przesyłki. W razie umorzenia egzekucji z powodu bezskuteczności, organ może ponownie ją wszcząć, jeśli pojawi się majątek lub dochód dłużnika. Istotne jest też, że ponowne wszczęcie postępowania — jeśli spełnia wymogi formalne — skutkuje zawieszeniem biegu terminu przedawnienia. Dlatego wiele osób, mimo upływu lat, nadal odpowiada za dawne zobowiązania, często nawet nie wiedząc, że egzekucja formalnie trwa.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy w sprawie egzekucji z ZUS lub chcesz sprawdzić, czy Twoje zobowiązania nie uległy przedawnieniu? Skorzystaj z naszej porady prawnej online — szybko, bez wychodzenia z domu, z gwarancją rzetelnej analizy Twojej sytuacji. Nasi prawnicy przejrzą dokumenty, odpowiedzą na pytania i wskażą możliwe kroki działania.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Dz.U. 1966 nr 24 poz. 151
2. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 06.12.2017 r., sygn. akt V SA/Wa 974/17
3. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 17 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Op 3/1
4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 20.04.2021 r., sygn. akt I SA/Gl 189/21
5. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23.04.2020 r., sygn. akt III SA/Wa 2783/19
6. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 07.10.2014 r., sygn. akt II FSK 2290/12
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
prawnicy z dużym doświadczeniem.
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Egzekucja długu po zmarłym ojcu, czy to zgodne z prawem?
» Zastaw skarbowy na samochodzie, ile czasu masz na spłatę długu?
» Egzekucja starych mandatów za brak biletu, jak się bronić i odzyskać pieniądze?
» Naliczona opłata za brak licznika, co zrobić, gdy spółdzielnia żąda pieniędzy?
» Jak odzyskać zaliczkę od kancelarii prawnej?
