Naruszenie prawa osoby trzeciej przez egzekucję

Zajęcie ruchomości w miejscu zamieszkania dłużnika

W świetle prawa dom stanowi majątek odrębny (osobisty) Pańskiej żony, ale jest jej wyłączną własnością dopiero od 6 miesięcy. Jak rozumiem, małżonka nie zaciągała zobowiązań razem z Panem, ani nie wyrażała na nie zgody. O ile tak jest, to komornik sam z siebie nie dokona zajęcia domu (nieruchomości). Dom stanowi własność osoby trzeciej, która nie jest dłużnikiem, ani nie odpowiada za zobowiązania dłużnika (np. nie była poręczycielem i nie jest wskazana w tytule wykonawczym).

Wyposażenie domu to rzeczy ruchome. W tym przypadku komornik może dokonać zajęcia tych ruchomości. Jest Pan w tym domu zameldowany, a więc w domyśle jest to Pana miejsce zamieszkania. Wobec tego komornik ma prawo dokonać zajęcia ruchomości w miejscu Pana zamieszkania.

Zajęciu podlegają ruchomości dłużnika niezależnie od tego, w czyim są władaniu – dłużnika, wierzyciela czy osoby trzeciej. Władanie oznacza faktyczne dysponowanie przedmiotem, bez względu na stosunek prawny władającego do tego przedmiotu. Do komornika nie należy badanie tytułu prawnego łączącego dłużnika z ruchomością, a więc czy jest jej właścicielem, użytkownikiem, posiadaczem w imieniu własnym lub osoby trzeciej. Zajmując ruchomości, komornik ustala jedynie, czy dłużnik włada ruchomością. Wystarczającą okolicznością do dokonania zajęcia będzie stwierdzenie, iż rzecz znajduje się we władaniu dłużnika.

Ze względu na ochronę praw osób trzecich co do zajętych ruchomości komornik powinien zamieścić uwagi o prawach tych osób do zajętych rzeczy także wtedy, gdy informacje o tym uzyskał z innych źródeł. Uzyskanie przez komornika tych informacji nie zwalnia go od dokonania zajęcia.

Zwolnienie zajętych przedmiotów spod egzekucji

Komornikowi nie służy prawo rozstrzygania o słuszności zarzutów osób trzecich.

Od wierzyciela zależy, czy po uzyskaniu powyższych wiadomości zgłosi wniosek o umorzenie postępowania, zwolni zajęty przedmiot spod egzekucji, czy też będzie domagał się dalszego kontynuowania egzekucji.

Komornik obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić o zajęciu osoby trzecie, którym służą prawa do zajętych ruchomości (art. 847 § 2 K.p.c.). Osobom tym służy prawo wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego.

Naruszenie obowiązku zawiadomienia przez komornika osób trzecich o zajęciu ruchomości, do których służą im prawa, może pociągnąć jego odpowiedzialność z art. 769 § 1 K.p.c. z tytułu zawinionego zaniedbania.

W trakcie dokonywania zajęcia należałoby zawiadomić komornika i żądać ujęcia tego w protokole zajęcia, że dana rzecz zajmowana przez niego stanowi własność Pana małżonki, a nie jest majątkiem wspólnym ani nie jest Pana własnością.

W tym miejscu warto przytoczyć treść art. 845 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego:

„Art. 845. § 1. Do egzekucji z ruchomości komornik przystępuje przez ich zajęcie.

§ 2. Zająć można ruchomości dłużnika będące bądź w jego władaniu, bądź we władaniu samego wierzyciela, który do nich skierował egzekucję.

Zajęcie ruchomości będących we władaniu osoby trzeciej

Ruchomości dłużnika będące we władaniu osoby trzeciej można zająć tylko wówczas, gdy osoba ta zgadza się na ich zajęcie albo przyznaje, że stanowią one własność dłużnika, oraz w wypadkach wskazanych w ustawie. Jednakże w razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej dopuszczalne jest zajęcie ruchomości na zasadach przewidzianych w przepisach o egzekucji administracyjnej.”

Z tego przepisu wynika, że komornik powinien co do zasady zajmować tylko ruchomości będące we władaniu dłużnika. Jeżeli ruchomości znajdują się we władaniu osoby trzeciej, można zająć ruchomości dłużnika, gdy:

• osoba trzecia wyrazi na to zgodę,
• osoba trzecia przyznaje, że ruchomości stanowią własność dłużnika,
• przepisy szczególne na to zezwalają.

Jak zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 09.10.2002 r., sygn. akt IV CKN 1370/00, „każdy komornik powinien zdawać sobie sprawę z tego, że egzekucja zmierza do uzyskania zaspokojenia wierzyciela tylko z majątku osoby, która została jako dłużnik wskazana w tytule wykonawczym. Nie należy natomiast naruszać przy zajęciu egzekucyjnym praw podmiotowych osoby trzeciej”.

Zajęcie przez komornika rzeczy ruchomych znajdujących się w mieszkaniu lub innym miejscu zajmowanym przez dłużnika wspólnie z osobami trzecimi

Z kolei zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15.02.1991 r., sygn. akt IV CR 550/90: „komornik może przyjąć, że jeżeli rzecz ruchoma znajduje się w mieszkaniu lub innym miejscu zajmowanym przez dłużnika wspólnie z osobami trzecimi, zwłaszcza z członkami rodziny, to – gdy nic innego nie wynika z charakteru rzeczy lub niewątpliwych szczególnych okoliczności – jest ona co najmniej we współwładaniu dłużnika, co już upoważnia komornika do jej zajęcia (art. 845 § 2 K.p.c.)”.

Władanie to nie własność, a tylko możliwość korzystania i posiadania.

Osoba trzecia może wskazywać, że zajmowane rzeczy ruchome stanowią jej własność i nie są we współposiadaniu dłużnika, okazując odpowiednie dokumenty na poparcie tego twierdzenia. W większości przypadków brak zgody osoby trzeciej oraz przedstawienie dowodów zakupu tych ruchomości przez osobę trzecią stanowi wystarczający argument za odstąpieniem od zajęcia tych rzeczy przez komornika.

Jeśli mimo to komornik zająłby ruchomości należące do osoby trzeciej, to osobie tej przysługuje uprawnienie przewidziane w art. 841 § 1 K.p.c. W myśl tego przepisu, „osoba trzecia może w drodze powództwa [przeciwegzekucyjnego] żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa”.

Powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu z naruszeniem prawa osoby trzeciej

Podstawą powództwa o zwolnienie zajętego przedmiotu jest naruszenie prawa osoby trzeciej przez egzekucję, co ma miejsce wtedy, gdy osobie trzeciej przysługuje uprawnienie do zajętego przedmiotu lub prawa, a jednocześnie wierzycielowi nie przysługuje prawo do zaspokojenia się z zajętych przedmiotów.

Prawa przysługujące osobie trzeciej, które mogą stanowić podstawę do wytoczenia tego rodzaju powództwa, to przede wszystkim własność.

Powództwo należy wnieść w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa. Przedmiotem powództwa jest przedmiot zajęty w toku egzekucji. Powodem w procesie o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji jest zawsze osoba trzecia, czyli osoba, która nie jest ani dłużnikiem, ani wierzycielem w postępowaniu egzekucyjnym, a rości sobie prawo do zajętego przedmiotu. Pozwanym jest: wierzyciel, w sytuacji gdy dłużnik nie zaprzecza prawu powoda, a jeżeli dłużnik zaprzecza prawu powoda – wierzyciel i dłużnik.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼