Zakup majątku od bliskiej osoby z długami, jak uniknąć pułapek prawnych?
• Data: 2025-07-01 Autor: Katarzyna Bereda
Mam brata, który ma duże długi, nie znam ich pełnej wartości, ale domniemywam, że może to być około 200 000 zł. Pomagam mu finansowo. Od pół roku płacę czynsz za jego mieszkanie, bo groziła mu eksmisja. Ponadto pożyczałam mu różne kwoty. W tej chwili jego zobowiązania wobec mnie wynoszą około 25 000 zł. Martwię się o niego. Wiem, że ma myśli samobójcze. Robi, co może, żeby spłacać swoje zobowiązania, ale bezskutecznie. Brat ma działkę rekreacyjną, więc pomyślałam, że kupię ją od niego. Boję się jednak, że narażę się na skargę pauliańską. Wartość działki jest dużo niższa niż jego zobowiązania. Nie ma takiej możliwości, żeby transakcja pozwoliła spłacić wierzycieli. Co mogę zrobić w takiej sytuacji?
.jpg)
Kupno działki od brata a ryzyko skargi pauliańskiej
Jeżeli brat przeznaczy kwotę z zakupu działki na spłatę długów, to wierzyciel nie powinien wystosować skargi pauliańskiej, albowiem dojdzie do spłaty zadłużenia. Nie może się Pani skutecznie zabezpieczyć przed tym powództwem, a jedynie przekazać kwotę na spłatę zadłużenia.
Zgodnie bowiem z treścią art. 527 Kodeksu cywilnego:
„§ 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
§ 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
§ 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
§ 4. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli”.
Pierwszą przesłanką ochrony jest zaskarżalność wierzytelności podlegająca ochronie pauliańskiej. Przyjmuje się w orzecznictwie, że jedną z koniecznych przesłanek skargi paulińskiej jest przysługiwanie wnoszącemu ją zaskarżalnej wierzytelności pieniężnej przeciwko osobie, która dokonała czynności prawnej objętej żądaniem ubezskutecznienia (tak np.: wyr. SN z 27.2.2009 r., sygn. akt II CNP 108/08; wyr. SN z 12.12.2001 r., sygn. akt III CKN 496/00; wyr. SA w Gdańsku z 30.3.1995 r., sygn. akt I ACr 73/95; M. Pyziak-Szafnicka, w: System Prawa Prywatnego, t. 6, 2009, s. 1234; P. Machnikowski, w: Gniewek, Komentarz KC, 2006, s. 901; A. Rachwał, Niewypłacalność, s. 61 i in.).
Ochrona pauliańska dotyczy tylko rozporządzeń w drodze czynności prawnej. Inne działania dłużnika, choćby prowadziły do stanu jego niewypłacalności, nie dają podstaw do zastosowania instytucji skargi pauliańskiej (por. np. M. Sychowicz, w: Komentarz do KC, ks. III, t. 1, 1996, s. 507; W. Popiołek, w: Pietrzykowski, Komentarz KC, t. I, 2009, s. 208; Radwański, Zobowiązania, 2018, s. 30).
Wobec tego, jak Pani widzi, w wyniku sprzedaży działki i spłaty wierzyciela nie dojdzie do pokrzywdzenia wierzyciela, albowiem wierzytelność zostanie chociażby częściowo spłacona.
Przykłady
Sprzedaż działki i spłata długów
Pani Anna kupiła od swojego brata Piotra działkę za 300 000 zł. Piotr był zadłużony, ale od razu po otrzymaniu pieniędzy przeznaczył całą kwotę na spłatę swoich wierzycieli. W tej sytuacji wierzyciele nie mogli skutecznie wnieść skargi pauliańskiej, ponieważ ich interesy zostały zabezpieczone poprzez częściową lub całkowitą spłatę długu.
Sprzedaż mieszkania i roztrwonienie pieniędzy
Pan Marek kupił od swojej siostry Magdy mieszkanie za 500 000 zł. Magda, mimo że miała długi, nie przeznaczyła otrzymanych pieniędzy na ich spłatę, lecz kupiła luksusowy samochód i wyjechała na zagraniczne wakacje. Wierzyciele mogli skutecznie wystąpić ze skargą pauliańską, ponieważ doszło do pokrzywdzenia ich praw.
Sprzedaż domu za bezcen na rzecz kuzynki
Pani Katarzyna kupiła od kuzyna Adama dom za symboliczną kwotę 50 000 zł, mimo że jego rynkowa wartość wynosiła 600 000 zł. Adam miał znaczne długi i nie spłacił wierzycieli po sprzedaży nieruchomości. W tej sytuacji wierzyciele mogli żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do nich, ponieważ doszło do pokrzywdzenia ich interesów.
Podsumowanie
Kupno działki od bliskiej osoby, która ma długi, wiąże się z ryzykiem skargi pauliańskiej. Skarga ta umożliwia wierzycielom żądanie uznania sprzedaży za bezskuteczną, jeżeli wskutek tej czynności doszło do pokrzywdzenia ich interesów, a kupujący wiedział lub mógł wiedzieć o sytuacji dłużnika. Jednak jeśli środki uzyskane ze sprzedaży zostaną przeznaczone na spłatę długów, ryzyko skutecznej skargi pauliańskiej maleje, ponieważ wierzyciele nie zostają pokrzywdzeni. To ważne, aby transakcja była przeprowadzona w sposób rzetelny i służyła zaspokojeniu roszczeń wierzycieli.
Oferta porad prawnych
Kupno działki czy mieszkania od osoby zadłużonej może wiązać się z ryzykiem prawnym, w tym skargą pauliańską. Skorzystaj z naszych porad prawnych, aby upewnić się, że Twoja transakcja jest bezpieczna i zgodna z prawem. Skontaktuj się z nami już teraz i chroń swoje interesy!
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
.jpg "Czy można prowadzić egzekucję tylko z udziału w nieruchomości wspólnej, analiza przypadku")
prawnicy z dużym doświadczeniem.
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
Zadaj pytanie »
» Zakup majątku od bliskiej osoby z długami, jak uniknąć pułapek prawnych?
» Czy komornik może podzielić dom i w ten sposób odzyskać pieniądze od dłużnika?
» Czy można prowadzić egzekucję tylko z udziału w nieruchomości wspólnej, analiza przypadku
» Czy przedawnienie należności umożliwia wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej?
» Powrót do Polski po latach, czy grozi mi zatrzymanie za długi?
