Czy rodzice mogą się obawiać komornika za długi syna?

Czy rodzice odpowiadają za długi pełnoletniego dziecka?

Rozumiem Pana obawy w tym temacie, gdyż sprawy dotyczące egzekucji należą do szczególnie trudnych i potrafią przysporzyć problemów również innym członkom rodziny, nie tylko samemu dłużnikowi. Na razie jeszcze do egzekucji jest dość daleko, skoro nie było nawet postępowania sądowego (jak zrozumiałam), jednakże rozumiem potrzebę jakiegoś zabezpieczenia.

Przepisy związane z egzekucją z ruchomości zostały opisane w artykułach 844-879 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej K.p.c.).

Zgodnie z art. 845 § 2 K.p.c. komornik może zająć ruchomości dłużnika będące w jego władaniu. W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych komornik może też zająć ruchomości będące we władaniu osoby zamieszkującej wspólnie z dłużnikiem bez jej zgody, chyba że przedstawi ona dowód, że te rzeczy są jej własnością. W przypadku ruchomości często jest to trudne do udowodnienia, jeśli nie ma się faktur imiennych na daną rzecz.

Komornik w mieszkaniu dłużnika i jego rodziców

W praktyce oznacza to, że często komornik nie bada, czyją własnością są rzeczy znajdujące się w mieszkaniu dłużnika. Patrzy, czy te rzeczy mogą być w jego władaniu, ale też nie będzie badał, czy naprawdę tego używa, czy tam przebywa aktualnie. Praktyka wskazuje, że komornik często nie sprawdza, czy rzecz w mieszkaniu, w którym mieszka dłużnik, jest dłużnika, współlokatora czy też jego partnera.

Istnieje mienie wyjęte spod egzekucji. Napisano o tym w art. 829 K.p.c.:

„1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;

2) zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca;

3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;

4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych;

5) u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę – pieniądze w kwocie, która odpowiada niepodlegającej egzekucji części płacy za czas do najbliższego terminu wypłaty, a u dłużnika nieotrzymującego stałej płacy – pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie;

6) przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową;

7) (uchylony)

8) produkty lecznicze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne niezbędne do funkcjonowania podmiotu leczniczego w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej przez okres trzech miesięcy oraz niezbędne do jego funkcjonowania wyroby medyczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych;

9) przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny.”

To są rzeczy, których w ogóle nie można zająć w drodze egzekucji. Jeśli doszłoby do tego, że komornik je zajmie, można złożyć skargę na czynności komornika, zgodnie z art. 767 K.p.c. Należy ją wnieść w terminie tygodnia do sądu rejonowego, przy którym działa komornik.

Bardzo dużo zależy od osoby komornika. Jeden zrozumie sytuację i nie będzie próbował zająć rzeczy Pana rodziców, ale inny może powiedzieć, że są to rzeczy w mieszkaniu dłużnika i że on może domniemywać, że należą do niego, a nie do innej osoby (chyba że ewidentnie nie będą to rzeczy dłużnika). Istnieje pewne orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1991 r., IV CR 550/90. Sąd Najwyższy stwierdził, że gdy rzecz ruchoma znajduje się w mieszkaniu zajmowanym przez dłużnika wspólnie z innymi osobami, to gdy nic innego nie wynika z charakteru rzeczy albo szczególnych okoliczności, komornik może przyjąć, że jest ona co najmniej we współwładaniu przez dłużnika i dokonać zajęcia.

Gdyby doszło do zajęcia rzeczy Pana rodziców, przysługuje im możliwość wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego opisanego w art. 841 K.p.c. Osoba trzecia może żądać zwolnienia zajętego przedmiotu spod egzekucji, jeśli skierowanie przeciwko niemu egzekucji narusza jej prawa. Powództwo takie wytacza się do sądu, w okręgu którego prowadzi się egzekucję. Jednakże do czasu rozpoznania powództwa przedmiot pozostanie zajęty przez komornika.

Jednakże sam fakt zameldowania o niczym jeszcze nie przesądza. W przepisach dotyczących postępowania cywilnego, a także egzekucyjnego nie ma zapisów o zameldowaniu, a wspominane jest miejsce zamieszkania, które decyduje np. o właściwości miejscowej w procesie, czy też w postępowaniu egzekucyjnym.

Nie można jednakże wykluczyć, iż to do mieszkania Pana rodziców najpierw uda się komornik, jeśli nie będzie znał innego adresu, pod którym mieszka Pana brat. Dlatego też, gdyby doszło do tego, iż (najpierw w trakcie procesu) jakieś pisma będą przychodzić na adres Pana rodziców, dobrze byłoby wskazać, iż pod tym adresem on nie mieszka i podać właściwy adres, aby później już rodzice nie byli niepokojeni działaniami, czy to sądu, czy też później komornika. Nie ma całkowitej pewności, czy to na pewno zadziała, ale niewątpliwie może to pomóc. Można to tak naprawdę zrobić już teraz, informując o tym firmę, która domaga się spłaty zadłużenia, aby wysyłała pisma na właściwy adres.

Wymeldowanie dłużnika z mieszkania rodziców

Innym wyjściem, pozwalającym zyskać nieco większe poczucie bezpieczeństwa jest wymeldowanie Pana brata. Podstawą do tego jest fakt, że obecnie on tam już nie mieszka. Zgodnie z art. 35 ustawy organ gminy wydaje z urzędu lub na wniosek właściciela decyzję w sprawie wymeldowania obywatela, który opuścił miejsce pobytu stałego i nie dopełnił obowiązku wymeldowania się.

Tego typu sprawy nie należą obecnie do rzadkości. Najczęściej występuje w nich jedna trudność – wykazanie, iż dana osoba się wyprowadziła i mieszka gdzie indziej. Nie istnieje żaden sztywny termin, po upływie którego można dokonać wymeldowania, choć w niektórych urzędach przyjmują sztywną granicę np. 3 miesięcy.

W orzecznictwie sądowym stwierdzono, iż potrzebne jest, aby opuszczenie lokalu mało charakter dobrowolny i trwały. Podkreślił to Naczelny Sąd Administracyjny w swoich orzeczeniach: z dnia 3 kwietnia 2000 r., sygn. V SA 1784/99 lub z 23 kwietnia 2001 r., sygn. V SA 3169/00. Może okazać się konieczne przedstawienie jakichś dowodów na to, że Pana brat już nie mieszka z rodzicami – trudno jednak jednoznacznie powiedzieć, co byłoby dla urzędników zadowalające i warto ich o to spytać. Może okazać się, że potrzebna będzie wizja lokalna. Jest to jednak jak najbardziej możliwe do przeprowadzenia. Sprawa wydaje się być ewidentna, a jedyny problem może leżeć w postępowaniu dowodowym. Należy więc udać się do urzędu gminy, pobrać formularz i upewnić się, jakie dowody byłyby dla nich wystarczające, gdyż nie ma tu całkowicie jednolitej praktyki.

Rozumiem, że chce Pan zadbać o swoich rodziców, jednak niektóre problemy można rozwiązywać dopiero, kiedy się pojawią, na przykład gdy dojdzie do postępowania egzekucyjnego. To, co można zrobić na chwilę obecną, to wymeldowanie, które niewątpliwie może pomóc na przyszłość.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.