Co komornik może zająć w mieszkaniu?

Powinien Pan napisać niezwłocznie do komornika choćby informację, że rzeczy ruchome w mieszkaniu należą do Pana i żony, że jest Pan właścicielem mieszkania, że nie ma Państwa w godzinach dopołudniowych.

Komornik nie ma prawa sam wejść do mieszkania. Może tylko w asyście policji, ale zasadniczo takie wejście – jeśli już ma informację, że dłużnik nie jest właścicielem mieszkania, się nie zdarza. Więc warto napisać do komornika informację, iż dłużnik nie posiada majątku w mieszkaniu.

Egzekucja z ruchomości sensu stricto, zgodnie z art. 845 § 1 ustawy Kodeks postępowania cywilnego, rozpoczyna się od zajęcia. Czynność ta ma doniosłe znaczenie procesowe. Nie pozbawia ona co prawda dłużnika własności rzeczy, lecz niweczy skuteczność prawną (wobec wierzyciela) czynności dłużnika związanych z rozporządzeniem rzeczą. E. Wengerek podkreśla, że na skutek zajęcia na rzeczy nie powstaje żadne prawo zastawu (Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, 1972, s. 330). Najważniejszym skutkiem służącym ochronie wierzyciela jest możliwość dalszego prowadzenia egzekucji wobec nabywcy rzeczy bez potrzeby wytaczania przeciwko niemu odrębnego powództwa. B. Dobrzański słusznie zwraca uwagę na to, że wykładnia werbalna art. 848 kodeksu postępowania cywilnego jest zwodnicza. Dalsze postępowanie egzekucyjne mimo zbycia rzeczy zajętej toczy się nadal przeciwko dłużnikowi, a istota sprawy sprowadza się do możliwości prowadzenia egzekucji z rzeczy, która formalnie stała się własnością osoby nie będącej dłużnikiem (Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, Warszawa 1969, tom II, s. 1167). J. Jankowski podkreśla, że nie ma potrzeby nadawania klauzuli wykonalności przeciwko nabywcy (Kodeks Postępowania Cywilnego. Komentarz, Warszawa 2002, tom III, s. 14).

Wierzyciel jednak winien zwrócić uwagę na zdanie drugie art. 848 Kodeksu postępowania cywilnego, które chroni prawa nabywcy w dobrej wierze. To zagadnienie musi być zbadane. W wypadku bowiem gdy nabywca udowodni dobrą wiarę, może wnieść powództwo o zwolnienie zajętych ruchomości spod egzekucji na mocy art. 841 kodeksu postępowania cywilnego, co narazić może wierzyciela na możliwość poniesienia kosztów sądowych w wypadku przegranego sporu. Podkreśla się, że nabywca rzeczy ruchomej uzyskuje status uczestnika postępowania egzekucyjnego (J. Jankowski, Kodeks…, s. 15).

Zajęcie następuje z chwilą wpisania ruchomości do protokołu zajęcia (art. 847 Kodeksu postępowania cywilnego). Kodeks postępowania cywilnego w art. 850 przyznaje wierzycielowi prawo żądania, aby zajęcie ruchomości nastąpiło w jego obecności. Takie żądanie musi być sformułowane we wniosku o wszczęcie egzekucji lub w kolejnym piśmie procesowym. Ustawodawca jednak daje komornikowi rozsądną możliwość dokonania zajęcia mimo nieobecności wierzyciela żądającego udziału w zajęciu. Może taka potrzeba wynikać z konkretnej sytuacji faktycznej. W takich jednak okolicznościach wierzyciel ma prawo jednak żądania sprawdzenia zajęcia. E. Wengerek podkreśla, że w sytuacji gdy komornik stwierdził, iż nie ma ruchomości nadających się do zajęcia, żądanie wierzyciela nie będzie polegało na sprawdzeniu, ale na powtórzeniu czynności (s. 332). Prawo do sprawdzenia, lecz tym razem nie zajęcia lecz ruchomości, ustawodawca przyznaje wierzycielowi także w przypadku dodatkowego zajęcia ruchomości na zaspokojenie innej jeszcze wierzytelności. J. Jankowski podkreśla, że sprawdzenie to ma na celu nie tylko zbadanie, czy te ruchomości są we władaniu dłużnika lub dozorcy, ale także na uprawnieniu wierzyciela do zbadania ich stanu i trafności oszacowania (s. 19). Orzecznictwo sądowe podkreśla, że nie stanowi przeszkody zajęcia ruchomości oznaczonej co do gatunku przewłaszczonej na zabezpieczenie na rzecz innej osoby, jeżeli w chwili dokonywania zajęcia rzecz nadal pozostawała we władaniu dłużnika (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 lutego 2001 r., sygn. akt CKN 385/00, OSNC 2001/7–8 poz. 122). Ważne są także dla wierzyciela orzeczenia Sądu Najwyższego podkreślające możliwość dokonania zajęcia na podstawie tytułu wykonawczego opiewającego tylko na jednego z małżonków ruchomości wchodzących w skład majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka (uchwała z dnia 30 czerwca 1987 r., sygn. akt III CZP 41/86, OSNCP 1988/1 poz. 3), oraz ustalające domniemanie iż rzecz znajdująca się w mieszkaniu lub innym miejscu zajmowanym przez dłużnika wspólnie z osobami trzecimi, zwłaszcza członkami rodziny, pozostaje co najmniej we współwładaniu dłużnika (wyrok z dnia 25 lutego 1991 r., sygn. akt IV CR 550/90).

W toku czynności zajęcia komornik winien na zajętej ruchomości zamieścić znak informujący o dokonanej czynności. Podkreśla się, że ten znak winien być umieszczony na każdej z zajętej rzeczy ( J. Jankowwski, s. 24). Niewykonanie tej czynności moim zdaniem może stanowić podstawę do złożenia skargi wierzyciela na bezczynność komornika. E. Wengerek podkreśla, że nieumieszczenie znaku nie oznacza, iż ruchomość nie jest objęta zajęciem. Umieszczenie znaku ma bowiem charakter deklaratoryjny, a konstytutywne znaczenie ma jedynie wpis do protokołu zajęcia (s. 339).

Zajęcie rzeczy ruchomych na rzecz jednego wierzyciela nie chroni ich przed zajęciem dokonywanym na rzecz następnego wierzyciela. Komornik tego dodatkowego zajęcia zgodnie z art. 851 Kodeksu postępowania cywilnego dokonuje poprzez zaznaczenie tego faktu w protokole pierwszego zajęcia. Nie ma więc konieczności sporządzania nowego protokołu zajęcia. Podkreśla się, że wspomniany wyżej przepis rozwiązuje dopuszczalny zbieg egzekucji sądowych skierowanych do tej samej rzeczy ruchomej. Zwraca się jednak uwagę na okoliczność, że egzekucja musi być skierowana przeciwko temu samemu dłużnikowi (tak w Komentarzu pod kierunkiem Z. Szczurka, Sopot 1994, s. 245).

Jeśli komornik mimo wszystko cokolwiek zajmie – jako właściciel będzie Pan mógł żądać zwolnienia przedmiotów spod egzekucji.

Powództwo ekscydencyjne przysługuje osobie trzeciej, nie będącej stroną postępowania egzekucyjnego. Zgodnie z art. 841 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. Powództwo ekscydencyjne ma więc na celu ochronę przeciwko niezgodnemu z prawem zajęciu określonych przedmiotów, do których prawo przysługuje osobie trzeciej, a nie dłużnikowi. Powództwo ekscydencyjne może być skutecznie podniesione dopiero po wszczęciu postępowania egzekucyjnego i zajęciu przedmiotu osoby trzeciej. Przykładowo przedmiotem tym może być nieruchomość, rzecz ruchoma (samochód, maszyna) i pieniądze.

Można je wnieść w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa, chyba że inny termin jest przewidziany w przepisach odrębnych.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼